سایه سازی شغلی
سایه سازی شغلی چیست؟ فرصت‌های شغلی زیادی وجود دارند که پس از فارغ‌التحصیلی از دانشگاه می‌توانیم هر کدام از آن‌ها را به عنوان شغل آینده خود انتخاب کنیم. در این شرایط چگونه می‌توانيم تنها به یک حوزه‌ی کاری برای تحصیل یا کار بپردازيم؟ در پاسخ به این سؤال بد نيست با مفهوم سایه سازی شغلی آشنا شویم. سایه سازی شغلی کمک می‌کند تا بدون اتلاف وقت برای یافتن حوزه‌ای که از آن لذت می‌بریم و در آن برتری‌هایی داریم، درباره صنعت یا شغل مناسب خود تصمیم بگیریم.
سایه سازی شغلی خیلی سریع‌تر کمک‌مان می‌کند تا حرفه مناسب خود را پیدا کنیم. بی آنکه مجبور باشیم حدس برنیم، به تجربه دیگران تکیه کنیم یا زمان زیادی را صرف مطالعه‌ی حوزه‌های کاری مختلف کنیم. در ادامه، راهنمایی جامع برای سایه‌سازی شغلی را ارائه می‌دهیم، مزایای آن و همچنین نحوه آماده‌سازی خود را برای یک روز سایه‌سازی شغلی بررسی می‌کنیم. به این ترتیب با اطمینان می‌توانیم شغلی را انتخاب کنیم که دوست داریم.
سایه سازی شغلی چیست؟
سایه سازی شغلی زمانی اتفاق می‌افتد که حرفهای را در طول روز با انجام دادن کارهای مربوط به آن دنبال می‌کنیم. در طول اين یک یا شاید چند روز، اطلاعاتی درباره برنامه‌های کاری روزانه، زمان‌بندی کارها و پروژه‌هایی که روی آن‌ها کار می‌شود، به‌دست می‌آوریم. در واقع، سایه‌سازی شغلی فرصتی را برایمان فراهم می‌آورد تا در واقعیت ببینیم روزهای کاری کسی که در شغل رویایی‌مان کار می‌کند، چگونه است.
برای این منظور تماس‌های تلفنی دریافتی آن‌ها، جلساتی که شرکت می‌کنند، پروژه‌هایی که روی آن‌ها کار می‌کنند و غیره را می‌توانیم از نزدیک ببینیم و تجربه کنیم. در واقع، این روش، راهی عالی برای مشاهده‌ی شرایط واقعی کار کردن در شغلی است که به آن علاقه داریم. نکته‌ی مهم اینکه با روش سایه‌سازی شغلی ممکن است به این نتیجه برسیم که شغل مورد علاقه‌مان با آنچه انتظار داشتیم، متفاوت است.
سایه‌سازی شغلی با کارآموزی چه تفاوتی دارد؟
برخی افراد ممکن است سایه سازی شغلی و کارآموزی را با یکدیگر اشتباه بگیرند. با وجود این، کارآموزان معمولا مسئولیت بسیار بیشتری را بر عهده دارند و فرایند استخدام را طی می‌کنند. به عبارتی، برای کارآموزی در شرکت‌ها باید رزومه ارسال کنیم، به مصاحبه برویم و در صورت تأیید از جانب شرکت در این موقعیت شغلی استخدام شویم. به عنوان یک کارآموز، با مسائل روزانه‌ی شرکت آشنا می‌شویم و در عین حال وظایفی هم برای کمک به کارمندان برعهده می‌گیریم. با این تفاسیر، کارآموزی می‌تواند تجربه‌ای عالی از فعالیت در جایگاه شغلی مورد نظر باشد. با این تفاوت که کارآموزی لزوما نمی‌تواند دیدگاه خوبی را از شرایطی ارائه دهد که برای شغل ایدئال خود مد نظر داریم.
در مقابل، سایه سازی شغلی معمولا فقط برای یک یا دو روز به طول می‌انجامد و هیچ نوع فرایند درخواست استخدامی را به همراه ندارد. در واقع، در سایه‌سازی شغلی صرفا از روی کنجکاوی و اشتیاق به کسب اطلاعات بیشتر درباره‌ی شغل مورد علاقه‌مان به شرکتی مراجعه و در شرکت مذکور وقت خود را بیشتر از آن که به کار روی پروژه‌ها یا وظايف اختصاص دهیم، صرف مشاهده‌ی فعالیت دیگر کارکنان می‌کنیم. به این ترتیب، سایه‌سازی شغلی در برخی شرایط می‌تواند حتی بیشتر از کارآموزی مفید واقع شود؛ زیرا در سایه سازی شغلی زمان خود را می‌توانیم صرف یادگیری کنیم تا اینکه نگران تکمیل کارهایی باشیم كه به ما محول شده‌اند.
انواع سایه سازی شغلی کدامند؟
سایه سازی شغلی سه نوع اصلی را شامل می‌شود که هر یک از آن‌ها را برای به‌دست آوردن دیدگاهی واقع‌بینانه از الزامات یک موقعیت شغلی خاص می‌توانیم امتحان کنیم.
۱. مشاهده
مشاهده‌ی افرادی که در طول يک روز کاری مشغول به کار هستند، رایج‌ترین نوع سایه سازی شغلی محسوب می‌شود. در این روش به معنای واقعی کلمه سایه‌ای برای کارمند میزبان خواهیم بود، همواره پشت او یا در کنارش می‌ایستیم، او را تماشا می‌کنیم و از کاری که انجام می‌دهد، یادداشت برداری می‌کنیم. در روش مشاهده می‌توانیم سؤال‌های مد نظرمان را مطرح و با میزبان گفتگو کنیم اما دلیل اصلی حضورمان در کنار او مشاهده و گوش دادن است.
۲. جلسات توجیهی منظم
برخی از کارها در یک دوره زمانی خاص انجام می‌شوند. در این شرایط، ممکن است به پروژه‌ای خاص که فرد دیگری روی آن کار می‌کند، علاقه‌مند شویم و در نهایت بخواهیم کاری را دنبال کنیم که او انجام می‌دهد. با گذشت زمان، فعالیت‌های میزبان خود را همچون سایه‌ای پوشش می‌دهیم و ضمن مشاهده، توضیحاتی در مورد کار یا پروژه از جانب او دریافت می‌کنیم.
۳. تعامل
سایه سازی شغلی مانند دوره کارآموزی می‌تواند شامل کسب تجربه عملی نیز باشد. به عبارتی، در سایه سازی شغلی ممکن است این شانس را داشته باشیم که برخی از کارهای شرکت را تکمیل يا در پروژه‌ها شرکت کنیم و کارهای دیگر را در حین مشاهده‌ی میزبان انجام دهیم.
سایه‌سازی شغلی برای چه کسانی مناسب است؟
افراد زیادی می‌توانند از سایه‌سازی شغلی سود ببرند. یک گروه از مهم‌ترین این افراد، دانشجویان هستند. به خصوص دانشجویانی که از انتخاب مسیر شغلی آینده خود اطمینان کافی ندارند. در این شرایط، کارهای مد نظرشان را می‌توانند با سایه‌سازی برای چندین شغل بررسی، و در نهایت شغلی را انتخاب کنند که به بهترین وجه با علایق و مهارت‌های آنان سازگار است. علاوه بر این، انجام چنین کاری در مقطع دبیرستان می‌تواند موجب صرفه‌جویی در زمان برای انتخاب رشته‌‌ی دانشگاهی مورد علاقه‌مان شود؛ زیرا در این صورت می‌توانیم در رشته‌ای که دوستش داریم تحصیل کنیم و دیگر در زمان فارغ‌التحصیلی با خود نمی‌گوییم که این رشته چیزی نبود که می‌خواستیم!
سایه‌سازی شغلی همچنین برای افرادی مناسب است که به دنبال تغییر شغل هستند. به یاد داشته باشیم، تنها به این دلیل که بعد از فارغ‌التحصیلی شغلی را انتخاب کرده‌ایم، به معنی این نیست که تمام عمر خود را باید به فعالیت در آن ادامه دهیم. به عبارت دیگر، به عنوان فردی آزاد می‌توانیم حرفهی خودمان را هر زمانی که خواستیم، تغییر دهیم! بر این اساس، سایه‌سازی شغلی فرصتی عالی برای کسانی است که می‌دانند علاقه‌ای به انجام کار فعلی خود ندارند تا بتوانند شغلی را پیدا کنند که دوستش داشته باشند.
چگونه کسی را برای سایه‌سازی پیدا کنیم؟
اگر در دوران دانشجویی به دنبال فردی برای سایه سازی شغلی بگردیم، از مرکز کاریابی یا مشاوره دانشگاه خود می‌توانیم سؤال کنیم که برنامه‌ای برای این کار دارند یا خیر. بسیاری از فارغ‌التحصیلان دانشگاهی ارتباط خود را با دانشگاه‌ها حفظ می‌کنند تا به این طریق به دانشجویان کمک کنند تا در مورد انتخاب شغل دلخواهشان تصمیم درستی بگیرند. حتی به آن‌ها در برقراری ارتباطات خارج از دانشگاه کمک می‌کنند.
به این ترتیب، دانشجویان می‌توانند از شبکه ارتباطی خود در مورد نوع کار افراد بپرسند تا فردی شاغل در جایگاه شغلی مورد علاقه‌شان را بيابند یا ببیند که این افراد کسی را می‌شناسند که در چنین شغلی فعالیت داشته باشد. در این شبکه‌های ارتباطی خواهیم دید که امکان برقراری ارتباطات زیادی با آشنایان و سایر کارکنانی که ممکن است برایمان مفید باشند، وجود دارد. برای دستیابی به فردی شاغل در کار مورد علاقه‌مان می‌توانیم پستی در لینکدین بگذاریم و از مخاطبان بپرسیم که آیا کسی تمایل به میزبانی از ما به مدت یک روز دارد يا نه تا طی این مدت فعالیت‌های او را با سایه‌سازی دنبال کنیم. به علاوه، انجام این کار شبکه ارتباطات‌مان را بیش از پیش گسترش می‌دهد. برای اینکه بهترین استفاده را از این شبکه‌ی اجتماعی بکنید، پیشنهاد می‌کنیم دوره آموزش لینکدین را مطالعه کنید.
تماس مستقیم با شرکت
اگر هیچ‌کدام از راه‌حل‌های پیشنهادی به نتیجه نرسید، به‌طور مستقیم می‌توانیم با شرکت‌ها تماس بگیریم و از آن‌ها بپرسیم که آیا برنامه‌ای برای سایه‌سازی شغلی دارند یا کارمندی مد نظر دارند که تمایل به میزبانی از کسی برای سایه‌سازی داشته باشد. در شرکت‌های بزرگ معمولا بخش منابع انسانی برنامه‌ای برای این کار در نظر می‌گيرند. در این راستا امکان برنامه‌ریزی يك روز کاری برای کسانی را که تمایل به سایه سازی شغلی دارند، آسان كند. مهم است که از نوشتن ایمیل‌های کاری یا پاسخ دادن به تلفن در حین سایه‌سازی نترسیم چون در بدترین حالت با پاسخ «نه» مواجه می‌شویم!
به عنوان راه‌کار آخر، اگر فکر می‌کنیم که در شرکتی به مدتی طولانی کار کرده‌ایم و امکان خروج از آن و استخدام در شرکت دیگری را نداریم، خدمات دیگری نیز وجود دارند که امکان سایه سازی شغلی و به‌صورت مجازی را برایمان فراهم می‌کنند. این شرایط علاوه بر صرفه‌جویی در وقت، موجب تسهیل روند آموزش کار مورد علاقه‌مان هم می‌شود. به عبارت دیگر، با این شرایط قادر خواهیم بود تا با راحتی درباره شغل مناسب خودمان بیاموزیم. در عین حال نسبت به زمانی که سایه‌سازی شغلی را به صورت فیزیکی امتحان می‌کردیم، به مشاغل بیشتری دسترسی پيدا می‌کنیم.
مزایای سایه‌سازی شغلی چیست؟
تا به اینجا به بررسی مفهوم سایه‌سازی شغلی پرداختیم و در ادامه به دنبال پاسخ این سؤال خواهیم بود که چرا باید برای انجام چنین کاری وقت بگذاریم؟ صرف وقت برای سایه‌سازی شغلی دلایل زیادی دارد که در طولانی مدت برایمان مفید هستند. در ادامه برخی از مزایای سایه‌سازی شغلی را بررسی می‌کنیم.
۱. موارد شغلی بیشتری را جستجو می‌کنیم
سایه‌سازی شغلی امکانی را برایمان فراهم می‌کند تا پیش از صرف وقت برای مطالعه و تلاش برای پیدا کردن کار دلخواهمان، گزینه‌های شغلی مختلفی را که در نظر داریم، بررسی کنیم. به این ترتیب می‌توانیم انتخاب‌های خود را از «آنچه فکر می‌کردیم از انجام آن لذت می‌بریم» به «آنچه در واقعیت از انجام دادن آن لذت می‌بریم» محدود کنیم.
در حقیقت، بسیاری از ما با ایده‌ای ذهنی درباره کاری که دوست داریم به‌عنوان شغل آینده‌ی خود دنبال کنیم، بزرگ می‌شویم. اما در نهایت متوجه می‌شویم که در واقعیت آن چیزی نبود که می‌خواستیم! از این‌روی برای تصمیم‌گیری در خصوص شغل آینده‌مان نیاز نیست وقت خود را به مدت چهار سال در دانشگاه به این موضوع اختصاص دهیم، استرس امتحانات و انجام دوره‌های کارآموزی را به دوش بکشیم تا در نهایت تصمیم بگیریم که پس از فارغ‌التحصیلی در حوزه‌ای کاملا متفاوت با علایق‌مان مشغول به کار شویم! در مقابل، سایه‌سازی شغلی فرصتی را در اختیارمان قرار می‌دهد تا در زمان و انرژی خود صرفه‌جویی کنیم. از سوی دیگر کمک می‌کند تا روی شغل دلخواهمان تمرکز کرده و همان را دنبال کنیم. در نتیجه‌ی این جست‌وجو ممکن است حتی در شغلی مشغول به کار شویم که پیش از این هرگز به چنین کاری فکر نمی‌کردیم.
۲. مهارت‌های‌تان را ارزیابی می‌کنیم
در حین فرایند سایه‌سازی شغلی، بینش ویژه‌ای در مورد مهارت‌های مورد نیاز برای فعالیت بهتر در شغل مورد علاقه‌مان به دست می‌آوریم. همچنین میزان تطابق مهارت‌های فعلی خود را با شغل مورد نظرمان بررسی و می‌بینیم که آیا در مسیر درستی برای دنبال کردن چنین شغلی قرار داریم یا خیر. در این فرایند متوجه می‌شویم که پیش از درخواست استخدام برای موقعیت‌های شغلی مشابه با شغلی که با سایه‌سازی دنبال کردیم، چه مهارت‌هایی را باید یاد بگیریم یا در خودمان بهبود دهیم. مجموعه‌ی این اطلاعات بسیار سودمند هستند. چراکه با استفاده از آن‌ها می‌توانیم برنامه‌ای آموزشی برای رسیدن به رویای فعالیت در شغل یا صنعت دلخواهمان تنظیم کنیم. همچنین می‌توانیم در کلاس‌ها، دوره‌های آنلاین و موارد دیگر شرکت کنیم تا مهارت‌های خود را بهبود و به تحصیلات‌مان ادامه دهیم.
۳. شبکه ارتباطات‌مان را گسترش می‌دهیم
شبکه سازی تأثیر شگفت‌انگیزی در فرآیند سایه‌سازی شغلی دارد. به عبارت بهتر، افرادی که می‌شناسیم، نیمی از چیزهایی هستند که باعث موفقیت و رسیدن به رویاهای‌مان می‌شوند. در حین کار کردن در سایه‌سازی شغلی با افراد بیشتری در صنعت مربوط ارتباط برقرار می‌کنیم. برای همین بهتر است که تا حد امکان با افراد بیشتری صحبت کنیم و اطلاعات تماس آن‌ها را بگیریم. به این ترتیب، اگر شغلی که دنبال می‌کردیم، کار مورد علاقه‌مان بود، در آینده می‌توانیم با کمک شبکه ارتباطات‌مان، آن شغل را به دست آوریم.
چگونه برای سایه سازی شغلی آماده شویم؟
همچون زمانی که برای مصاحبه به شرکتی می‌رویم، سایه سازی شغلی نیز به آماده سازی نیاز دارد. به این ترتیب در روز اول کاری خود با ظاهری نامناسب با میزبان‌مان روبه‌رو نمی‌شویم. در واقع، حضور در محیط کار با ظاهری آماده برای یادگیری موجب می‌شود تا از دید میزبان فردی حرفه‌ای‌تر به نظر برسیم و در نتیجه در حین سایه‌سازی کمک می‌کند تا از این تجربه بهره بیشتری ببریم. در ادامه نحوه آماده شدن برای یک روز موفقیت‌آمیز برای سایه‌سازی شغلی را آورده‌ایم.
۱. کیف‌مان را جمع کنیم
در حالت کلی نیازی به آوردن چیزهای زیادی نداریم اما برخی اقلام ضروری را در حین کار باید به همراه داشته باشیم. وسایلی مانند دفترچه یادداشت و یک خودکار را حتما باید با خود داشته باشیم تا در طول روز بتوانیم یادداشت‌برداری کنیم و افکارمان را ثبت کنیم. البته برای این کار از موبایل خود نیز می‌توانیم استفاده کنیم اما برای اجتناب از بروز اختلال در کار میزبان، نیاز است که مطمئن شویم که در طول روز آن را روی حالت بی‌صدا قرار می‌دهیم.
۲. لباس مناسب بپوشیم
به منظور حضور در دفتر کاری شخصی دیگر برای سایه‌سازی شغلی در آن محل نیاز است که لباس رسمی کارکنان اداری را بپوشیم. لباس مناسب به تن کردن جدیت ظاهرمان را افزایش می‌دهد و بهترین راه برای حضور حرفهای در محیط کار نیز استفاده از لباس‌های رسمی اداری است. به این معنی که از شلوار جین، تی شرت یا دمپایی نمی‌توانیم استفاده کنیم. به طور کلی، به نحوی باید لباس بپوشیم که گویی برای مصاحبه می‌رویم.
۳. درباره شرکت تحقیق کنیم
بدون کسب اطلاع از شرکتی که قرار است در آن کار کنیم، بهتر است که به آنجا نرویم. خوب است که از وب‌سایت شرکت دیدن و رسانه‌های اجتماعی آن‌ها را دنبال کنیم. همچنين مقاله‌های خبری را که نام شرکت در آن‌ها ذکر شده، قبل از ملاقات با میزبان بخوانیم. این اطلاعات کمک می‌کنند تا حرفهای مفیدتری با میزبان بزنیم و بدانیم در حین سایه‌سازی چه انتظاراتی بايد داشته باشیم.
۴. سؤالاتی را برای پرسیدن آماده کنیم
در حین سایه سازی شغلی باید تا جایی که می‌توانیم اطلاعات بیشتری درباره‌ی شغل مورد نظر و صنعت فعالیت آن به دست آوریم. البته در ابتدا ممکن است تا حدودی احساس نگرانی یا دستپاچگی داشته باشیم و مهم‌ترین سؤالات خود را فراموش کنیم. برای جلوگیری از این امر بهتر است که سؤالات مد نظر خود را از شب قبل آماده کنیم و آن‌ها را در موبایل یا دفترچه یادداشت بنویسیم. همچنین همه سؤالاتی که در طول روز و در حین سایه‌سازی برایمان پیش می‌آید، بنویسیم تا در پایان روز از میزبان خود بپرسیم. به یاد داشته باشیم که تا جای ممکن از میزبان سؤال كنیم تا بیشترین بهره را از سایه‌سازی روزانه‌مان به دست آوریم.
۵. ارتباطمان را حفظ کنیم
پس از اتمام روز کاری خود باید مطمئن شویم که برای میزبان‌مان یادداشت تشکری ارسال می‌کنیم. این پیام به او نشان می‌دهد که قدردان وقت و کمک او هستیم . درنتیجه به این طریق او را به عنوان عضوی جدید از شبکه‌ی ارتباطی خود حفظ می‌کنیم. حال اگر به این نتیجه رسیده‌ایم که صنعت یا حرفهی آن‌ها یکی از کارهایی است که می‌خواهیم دنبال کنیم، بهتر است ارتباطمان را با ایشان را حفظ کنیم. برای مثال، با ارسال ایمیلی از احوالش مطلع شویم و دستاوردهای جدید خود را با او در ميان بگذاريدم یا او را به صرف قهوه‌ای خارج از محیط کار دعوت کنیم.
جمع بندی
سایه سازی شغلی راهی عالی برای مشاهده این است که فعالیت در شغل مورد نظرمان در واقعیت چگونه می‌تواند باشد. با این روش می‌توانیم فردی حرفهای در شغل مد نظرمان را دنبال کنیم و ببینیم که یک روز کاری در موقعیت شغلی آن‌ها چگونه است و سؤالاتی را که همیشه دوست داشتیم در مورد شغلشان بدانیم، از آن‌ها بپرسیم.
همچنین سایه سازی شغلی یک شيوه عالی برای انتخاب شغل مناسب‌مان است. با این ایده‌ی خوب می‌توانیم چندین نفر را در مشاغل و موقعیت‌های شغلی مختلف زیر نظر بگیریم تا در زمان انتخاب شغل از تصمیم خود مطمئن شویم. مهم‌تر از همه، اگر واقعا به شغلی علاقه‌مند باشیم، نباید از دنبال کردن چیزهای جدید بترسیم. همچنین به یاد داشته باشیم که اگر سخت کار کنیم و در تمامت مدت باانگیزه بمانيم، می‌توانیم به هر چیزی برسیم.
موسسه پایشگران پارسیان با بیش از یک دهه تجربه در زمینه آموزش و مشاوره و برنامه ریزی کسب و کار در کنار شماست.
جهت اطلاع از دوره های آموزشی موسسه پایشگران پارسیان از لیست دوره ها دیدن فرمایید.
از صفحه اینستاگرام هولیدنگ پایشگران پارسیان دیدن فرمایید.
مطالب زیر را حتما مطالعه کنید
هوش کلامی
برنامه ریزی جانشین پروری
روشهای موثر کاهش استرس
سبک یادگیری بصری
نگهداشت نیروی انسانی
